Tìm hiểu về phong cách Art Deco trong kiến trúc

Bạn biết gì về phong cách Art Deco? Quá trình phát triển và những đặc trưng nổi bật nhất của phong cách này là gì? Để trả lời được những câu hỏi này, chúng ta cùng tìm hiểu kỹ hơn về phong cách kiến trúc Art Deco nhé!

Phong cách Art Deco là gì?

Art Deco nghĩa là Nghệ Thuật trang trí, là một phong trào nghệ thuật xuất hiện tại Pháp sau Thế chiến 1 và hưng thịnh trong những năm 1920 và 1930 trên toàn thế giới. Tuy nhiên phong trào này trở nên suy yếu dần khi Thế chiến 2 xảy ra vào những năm 1939 – 1940. Khái niệm “Art Deco ” được lần đầu tiên nhắc đến rộng rãi vào năm 1966 sau một cuộc triển lãm tại Paris mang tên ‘Les Années 25’ và đề dưới ‘Art Deco’.

Phong cách kiến trúc Art Deco là một trường phái nghệ thuật và trang trí mang tính chiết trung được bắt đầu tại thành phố Paris. Đây là phong cách ảnh hướng đến mọi lĩnh vực của thiết kế, bao gồm kiến trúc và thiết kế nội thất, thiết kế công nghiệp, thời trang và trang sức, và cả lĩnh nghệ thuật thị giác như hội họa, nghệ thuật tạo hình và điện ảnh.

Các giai đoạn phát triển và đặc điểm của kiến trúc Art Deco

Phong cách Art Deco xuất hiện đầu tiên ở Pháp và lan sang các nước Châu u, Châu Mỹ, Châu Á trong đó có Việt Nam, Châu Úc, nhưng nước Mỹ lại trở thành trung tâm của phong trào.

Phong trào Art Deco được chia làm 2 giai đoạn: Giai đoạn 1 là Art Deco và giai đoạn 2 là Streamline (khoảng sau 1930). Phong trào suy yếu khi chiến tranh thế giới 2 bùng nổ.

Giai đoạn 1: Art Deco

Đặc điểm của kiến trúc Art Deco giai đoạn 1

Sau giai đoạn chiến tranh thế giới lần thứ nhất, kiến trúc Art Deco được xây dựng rộng rãi ở nhiều nước. Với phong phú về thể loại và mang nhiều cá tính và các đặc điểm đặc trưng cho các khu vực khác nhau.

Pháp là đất nước khởi nguồn cho Art Deco, tuy nhiên Mỹ lại là đất nước có số lượng công trình Art Deco nhiều và phong phú nhất.

Đặc trưng Kiến trúc Art Deco giai đoạn 1:

• Khối lớn, hình lớn, sử dụng hình khối cơ bản như khối hộp, trụ, tổ hợp khối giật cấp…;
• Loại bỏ các thức cột cổ điển Hy Lạp, La Mã;
• Đầu cột để trơn hoặc có trang trí họa tiết cách điệu;
• Mặt bằng thường đối xứng, mặt bằng một số công trình nhà ở không đối xứng;
• Mái bằng, cửa sổ bằng kính và không gờ trang trí.

The Hotel du Riche Collectionneur, 1925, Paris – Công trình kiến trúc nổi tiếng với phong cách Art Deco, với thiết kế khối giật cấp, mái bằng, cửa sổ bằng kính và không gờ trang trí, mặt phẳng.

Các công trình kết hợp kiến trúc với trang trí cách điệu mang tính hình học.

Tòa nhà Chrysler Building biểu tượng New York được xây dựng theo phong cách Art Deco với cách điệu từ các bộ phận ô tô.

Rạp chiếu phim Luxor được khai trương vào năm 1921 như một nơi dành cho giới thượng lưu, mặt tiền và nội thất của Le Louxor được trang trí sang trọng và đầy màu sắc. Đây là một ví dụ tiêu biểu về thiết kế Art Deco lấy cảm hứng từ Ai Cập.

Ngân hàng Đông Dương, Việt Nam Tường che nắng cách điệu hoa văn Việt Nam với phong cách thiết kế Art Deco.

Các đường nét họa tiết tạo hình hay dùng là các hình học đồng dạng như hình zigzag, tia chớp, chữ V, V ngược, giật cấp, dọc, ngang, tròn, chùm tia…

Sử dụng đa dạng vật liệu, các vật liệu mới và hiện đại: Kính, thép, tấm ốp kim loại, Crom, niken, gạch ghép Mosaic, khảm gỗ, đá cẩm thạch… Cùng với vật liệu địa phương như đất nung, vữa, đá vôi…tùy theo trình độ kỹ thuật, kinh tế của từng khu vực.

Vật liệu thép – Sảnh vào Cao ốc Chysler, Kính- Vòm trần hội trường Buffalow, Họa tiết bằng gạch nung

Giai đoạn 2: Streamline

Đặc điểm của Art Deco giai đoạn 2

“Streamline” nghĩa là luồng không khí, “ Streamline Deco” chính là chỉ việc thiết kế, trang trí dùng những hình dáng thuôn gọn, ít cản trở sự chuyển động của không khí được hình thành từ các nguyên tắc khí động học trong thiết kế máy bay và đạn để giảm ma sát với không khí ở tốc độ cao. Nhờ vậy tránh thất thoát năng lượng trong chuyển động. “Streamline” lúc này tạm hiểu là Phong cách “Trang trí hiện đại Tinh giản” hoặc “ Trang trí hiện đại khí động học.

Với xu hướng tinh giản trong thiết kế Mỹ đã nhanh chóng được các kiến trúc sư chấp nhận. “Hợp lý hóa Deco“ hay “tinh giản Deco” được sử dụng rộng rãi trong các công trình xây dựng được bao phủ với hình thức mới “ Streamline”.

Xu hướng Art Deco giai đoạn 2 này được lan rộng ra nhiều nước trong đó có Việt Nam, tập trung chủ yếu ở 2 thành phố Hà Nội và Sài Gòn có nhiều công trình được xây dựng theo phong cách này.

Đặc trưng của Art Deco giai đoạn 2

• Đặc trưng của Art Deco giai đoạn 2 vẫn nhấn mạnh vẻ đẹp của hình khối kiến trúc, nhưng loại bỏ các hoa văn trang trí. Các chi tiết thường dùng những đường thẳng đơn giản, hình tròn, vuông và mật độ tuyến đồng dạng ít hơn.
• Các chi tiết khối hình chữ nhật được bo tròn các góc theo khí động học mô phỏng những con tàu biển hay những cỗ máy, tạo hình sao cho phù hợp với các quy luật chuyển động của không khí, ít gây cản trở và giảm ma sát với không khí. Bề mặt tường ngoài trơn nhẵn, trát mịn bằng vữa nhưng có các thể có các rãnh theo phương ngang trên mặt tường.
• Vật liệu thường được sử dụng thông dụng như gạch kính, xi măng và kính, inox thay thế cho Các loại gỗ, đá quý hiếm của Art Deco.
• Màu sắc màu cơ bản là thường tông màu nhẹ, beiges, trắng , xanh nhạt, xanh bạc hà.

Một số công trình kiến trúc Art Deco nổi bật

Tòa nhà Chrysler, tòa nhà văn phòng ở thành phố New York, được thiết kế bởi William Van Alen và thường được coi là hình ảnh thu nhỏ của tòa nhà chọc trời theo phong cách Art Deco.

Được xây dựng từ năm 1928 đến 1930, Tòa nhà Chrysler là một trong những tòa nhà cao nhất thế giới, cao 1.046 feet (318,8 m). Nó tuyên bố danh dự này vào tháng 11 năm 1929 – khi tòa nhà được đứng đầu với một ngọn tháp cao 180 mét và giữ kỷ lục cho đến khi Tòa nhà Empire State mở cửa vào năm 1931.

Tòa nhà Empire State được thiết kế theo phong cách Art Deco, với hình dáng của một cây bút chì.

Tòa nhà Empire State không chỉ là một địa điểm tham quan nổi tiếng mà còn được xem như biểu tượng của thành phố New York nói riêng và của cả đất nước Hoa Kỳ nói chung Empire State là một tòa cao ốc chọc trời vô cùng nổi tiếng tọa lạc tại giao điểm giữa đại lộ số 5 và phố 34 Wall Street. Nó có chiều cao 380 mét, với tất cả 102 tầng và được thiết kế bởi Shreve, Lamb & Harmon, một công ty thiết kế lớn của New York.

Rạp chiếu phim Rex, Pháp được thiết kế theo phong cách Art Deco

Khách sạn Delano, Miami, Mỹ – Công trình nổi bật mang phong cách kiến trúc Art Deco

Tháp LeVeque, Columbus, Ohio, Mỹ, Tháp LeVeque được thiết kế bởi kiến trúc sư C. Howard Crane và hoàn thành vào năm 1927. Nằm ở trung tâm thương mại của thành phố, bề mặt của tòa tháp được lát toàn bộ bằng gạch nung. Phần mái của tòa nhà rộng đến mức đã từng có một thời gian nó được tận dụng để làm nơi đặt một chiếc đèn khổng lồ dùng để chỉ đường cho các phi công vào ban đêm.

Khách sạn Fairmont Peace, Thượng Hải, Trung Quốc: Khi còn thuộc sự sở hữu của nhà tài phiệt Victor Sassoon, khách sạn Fairmont Peace mang tên Cathay Hotel. Đây là một trong những biểu tượng kiến trúc gây ấn tượng nhất của thành phố Thượng Hải.

Pallais de Chaillot, Paris, Pháp. đây là một trong những công trình kết tinh phong cách Art Deco. Palais de Chaillot được thiết kế bởi Jacques Carlu, Louis-Hippolyte Boileau, và Léon Azéma cho Triển lãm Quốc tế 1937 tại Paris. Gần như tất cả những họa sĩ, nhà điêu khắc, nghệ sĩ trang trí tiêu biểu ở Pháp lúc đó đều ghi dấu ấn của mình ở công trình này.

Phong cách kiến trúc Art Deco không chỉ được ưa chuộng trong thiết kế kiến trúc nhà ở mà phong cách này còn được áp dụng một cách đa dạng bao gồm kiến ​​trúc, thời trang, thiết kế nội thất, giao thông vận tải, quảng cáo và nó thâm nhập vào cả những thiết bị gia dụng trong cuộc sống. Hy vọng qua bài viết này các bạn đã có thể hiểu rõ hơn về phong cách Art Deco và các ứng dụng của phong cách này xung quanh cuộc sống của chúng ta hiện ta.